Naast machinaal/mechanisch elementverharding wordt vaak ook nog een gedeelte handmatig bestratingswerkzaamheden uitgevoerd (bijvoorbeeld restwerkzaamheden). Bij handmatig bestraten worden werknemers blootgesteld aan het gevaar voor de gezondheid en veiligheid van de werknemer als gevolg van fysieke belasting (langdurig gehurkte en geknielde houding, gebogen werkhouding, kort cyclische/repeterende werkzaamheden). Dit moet worden voorkomen danwel zoveel mogelijk worden beperkt. Indien bron of technische maatregelen niet mogelijk zijn (machinaal/mechanisch aanbrengen) dient fysieke belasting worden beperkt door middel van organisatorische maatregelen (taakroulatie, beperking arbeidsduur, aanpassing werk-rusttijden). Dit dient aantoonbaar te zijn in vorm van een straatwerkplan inclusief logboek of soortgelijke inventarisatie van handmatige bestratingswerkzaamheden met logboek (vastlegging taakroulatie, werk-rusttijden, arbeidsduur).
Bij handmatige bestratingswerkzaamheden wordt een straatwerkplan ingevuld en een logboek bij gehouden, danwel gelijksoortige inventarisatie van de handmatige werkzaamheden uitgevoerd en een registratie van taakroulatie, werkrusttijden en arbeidsduur vastgelegd. Hiervoor kan het voorbeeldstraatwerkplan en -logboek zoals opgenomen in CROW 324 worden gebruikt.
Uit het logboek is o.a. op te maken of voldaan wordt aan:
- m² productie per persoon per dag
- Wat de totale fysieke dagbelasting (6 werkbare uren per persoon), waarbij gewerkt wordt met elementverharding en zand, is
- Of er per dag voldoende onderbrekingen zijn geweest (minimaal 6x) van tenminste 5 minuten
LOGBOEK
Het logboek behorende bij het straatwerkplan indien er, nadat er door aantoonbaar gedegen onderzoek, (deels) handmatig elementverharding wordt aangebracht dient een duidelijk beeld/inzicht te verschaffen over:
- op welke datum;
- naam van de betrokken werknemer;
- hoeveelheid handmatige productie;
- tijdsbestek van de werkzaamheden per dag;
- soort elementverharding;
- verband van de elementverharding.
Om in de praktijk invulling te geven aan het straatwerkplan, is in een aantal registratie- en informatiestappen voorzien. De registraties zijn bedoeld om te bereiken dat bewust binnen het plan wordt gewerkt. Bovendien maken ze de werkzaamheden zichtbaar/volgbaar voor toezicht en vormen ze een basis voor mogelijke evaluaties. De informatiestappen hebben tot doel om zaken te controleren, af te stemmen, te detailleren en te instrueren.
Registratie is essentieel voor de handhaving van een gezonde praktijk. Door te werken met een standaardlijst kan relatief eenvoudig worden geregistreerd. Een voorbeeld logboek bestratingswerk staat in bijlage VI van de CROW 324.

Het voorbeeld kan worden aangepast aan de eigen wensen (op voorwaarde dat de hiervoor vermelde punten per werknemer in de registratie worden opgenomen).
UITVOERING
De informatie uit het straatwerkplan wordt minimaal door middel van de volgende activiteiten verbonden met het uitvoeringsproces:
- Het plan wordt besproken.
- Er wordt een instructie gegeven aan het uitvoerend personeel.
- Het werk wordt geregistreerd in een logboek of dagboek.
Op het werk wordt bijgehouden hoe dan invulling gegeven wordt aan de volgende punten uit het straatwerkplan:
- planning naar fasering;
- materialen, maatvastheid, nieuw en hergebruik, palletering;
- planning en inzet van materieel;
- inzet en fysieke belasting van personeel;
- werk- en rusttijden in relatie tot een acceptabele fysieke belasting.
Dit houdt in dat de directie (namens de opdrachtgever) de registraties in een weekrapport of dagboek vastlegt. Gezien de aard en het belang van het onderwerp voor de werknemer wordt gesteld dat de registratie zo dicht mogelijk bij de werknemer moet worden uitgevoerd.
Een gedachte over “Zicht op fysieke belasting bij handmatige bestratingswerkzaamheden”