Overgenomen van: deondernemer.nl

Ondernemer Patrick van de Sande verloor zijn zwager Toon aan een dodelijk bedrijfsongeval. Nu spoort hij bedrijven aan om veiligheidsrisico’s te bespreken en vast te leggen, beginnend bij een risico inventarisatie- en evaluatie (RI&E). ,,Je wilt niet in mijn schoenen komen te staan.”

Een nieuwsbericht dat iemand overlijdt op het werk, raakt Patrick van de Sande diep. ,,Er komt geen arbeidsongeval voorbij of ik denk meteen weer aan Toon,” zegt hij. “Als je iemand op deze manier verliest, laat dat je nooit los.” Zijn zwager Toon van der Loo kwam in augustus 2014 om het leven op het werk, samen met een collega. Ze voerden buitengewoon onderhoud uit aan een reactor bij Xycarb in Helmond. Dat in die reactor een wolk argongas hing, een gevaarlijk gas dat tot verstikking kan leiden, wisten ze niet. Beide mannen kwamen om het leven. ,,Het verdriet komt nog altijd op de gekste momenten om de hoek kijken,” zegt Van de Sande. ,,Daar moet je mee leren leven, hoe moeilijk dat ook is. Maar de boosheid en wrok die we eerst voelden, zijn er niet meer.”

Arbeidsrisico’s minimaliseren

Na een strafrechtelijk onderzoek werd Xycarb veroordeeld voor dood door schuld. Na een eis van 180.000 euro bleef een boete van 75.000 euro over. Volgens de rechtbank was het bedrijf ‘zeer onvoorzichtig, onachtzaam en onzorgvuldig’ met de veiligheid van haar medewerkers omgegaan. De nabestaanden – Van de Sande en zijn zus Karien van der Loo, Toons vrouw – deden iets opmerkelijks: ze stelden voor de boete te vervangen door het verplicht invoeren van een zogeheten veiligheidsverbeterplan. De rechter en het bedrijf gingen akkoord.”Jaarlijks laten 50 tot 70 mensen het leven door ongevallen tijdens het werk”

,,Er was een tijd dat we alleen maar wilden afrekenen met dat bedrijf,” zegt Van de Sande. ,,We hadden eeuwig boos op ze kunnen blijven en ze strafrechtelijk bijna kunnen zien als moordenaar van Toon. Maar zo werkt het niet. Twee jaar na het ongeval hebben we een omslag gemaakt, omdat we inzagen dat het geen zin heeft om bezig te zijn met schuld en aansprakelijkheid. Mensen kunnen fouten maken. Soms zijn die fouten verschrikkelijk en leiden ze tot enorme gevolgen. Maar is er sprake van opzet? Niemand is die ochtend naar zijn werk gegaan met het idee: ik hoop dat Toon vanavond niet meer thuiskomt.”

Patrick van de Sande, ondernemer

Werkgevers kunnen meer veiligheidsmaatregelen nemen

De hoogst mogelijke geldboetes voorkomen niet dat anderen in zijn situatie terechtkomen, zegt Van de Sande. Er zijn betere manieren om de kans op een dodelijk arbeidsongeval te minimaliseren. ,,Jaarlijks laten 50 tot 70 mensen het leven door ongevallen tijdens het werk. En dat zijn alleen de gevallen waaraan de arbeidsinspectie te pas is gekomen. Een chauffeur in een tankwagen die van de snelweg de sloot in rijdt en overlijdt, wordt geregistreerd als een verkeersongeval. Het risico op een ongeval is nooit helemaal uit te sluiten, maar de werkgever kan wel veiligheidsmaatregelen nemen om dat zo klein mogelijk te maken. Zorgen dat werknemers voldoende uitgerust de weg op gaan in deugdelijke vervoersmiddelen, bijvoorbeeld.”

Veiligheid op de werkvloer gaat iedereen aan, vindt Van de Sande. Daarom wil hij ondernemers op het hart drukken minimaal eens per jaar in gesprek te gaan met werknemers. ,,Kom bij elkaar en vraag ieder personeelslid drie belangrijke veiligheidsrisico’s voor medewerkers eens op te schrijven. Dan gaat het voor iedereen leven en overtuig je elkaar van de noodzaak. Zo ben je oplossingsgericht bezig, en het kan je als werkgever ook nieuwe inzichten opleveren. Die gesprekken over veilig werken koppel je vervolgens aan je RI&E. Dat is meer dan een verplicht papiertje: het is een mooi middel om ervoor te zorgen dat je medewerkers gezond en veilig kunnen werken. Je wilt niet in mijn schoenen komen te staan.”

RI&E draait om veiligheid en gezondheid van personeel

Een RI&E, die wettelijk verplicht is voor ondernemers met personeel, draait niet alleen om de veiligheid, maar ook om de gezondheid van werknemers. Het kan minder verzuim, minder klachten en meer werkplezier opleveren – kortom: een zo gezond en veilig mogelijke werkcultuur. Het bedrijf waar Toon werkte, had ten tijde van het dodelijke bedrijfsongeval geen RI&E. Van de Sande durft niet te zeggen of Toon niet verongelukt zou zijn als die er wel was geweest. ,,Een dodelijk bedrijfsongeval is een optelsom van heel veel verschillende mensen, handelingen, momenten en omstandigheden,” zegt hij. “Een RI&E zorgt er niet voor dat ongevallen nooit plaatsvinden. Maar het is wel een manier om als bedrijf werk te maken van denken aan arbeidsrisico’s in het belang van je personeel. En het zet aan tot het regelmatig nadenken daarover. Dat is belangrijk, want wat je daarover afspreekt is geen statisch geheel.” Van de Sande pleit er zelfs voor dat ondernemers in de toekomst uitsluitend een aansprakelijkheidsverzekering kunnen afsluiten als ze een RI&E hebben.

“Investeren in veiligheid is geen kostenpost, het levert geld op. En, belangrijker nog: het zorgt voor een veilig gevoel bij medewerkers.”

Patrick van de Sande, ondernemer

Investeren in veiligheid levert geld op

Na vijf jaar intensieve samenwerking met Van de Sande en zijn zus heeft Xycarb nu een RI&E én een veiligheidsverbeterplan. ,,Elk jaar wordt een dag lang alle lucht in de fabriek gemeten. En het personeelsbestand is verdubbeld. In het eerste sollicitatiegesprek wordt namelijk eerlijk verteld: Toon en Tonny zijn verongelukt en dat heeft ertoe geleid dat veiligheid nu meer in het DNA van het bedrijf zit.” Investeren in veiligheid is geen kostenpost, benadrukt Van de Sande: het levert geld op. ,,Je zult als bedrijf merken dat orders eerder gegund worden.” En, belangrijker nog: het zorgt voor een veilig gevoel bij medewerkers. ,,Ik denk dat Toon heel trots zou zijn op zijn collega’s en op ons.”

Maak een punt van gezond en veilig werken

Met een RI&E breng je alle arbeidsrisico’s binnen je bedrijf in kaart op het gebied van veiligheid en gezondheid. Het kan bijdragen aan meer werkplezier, een hogere productiviteit en minder gezondheidsklachten en verzuim. Wil je weten wat de verplichte RI&E jou en je medewerkers oplevert? Op routenaar.rie.nl vind je alles wat je moet weten om aan de slag te gaan met een risico -inventarisatie en -evaluatie.

Meer lezen

Patrick van de Sande en Karien van der Loo schreven het boek Toon – De impact van een dodelijk bedrijfsongeval. Voor meer informatie, zie waaromjijtoon.nl.